Tết Trung thu, ngày lễ truyền thống cổ truyền của người Việt, không chỉ là dịp để trẻ thơ vui chơi, rước đèn mà còn là dịp để gia đình đoàn viên, quây quần bên nhau.
Nhưng nguồn gốc của Tết Trung thu có từ bao giờ? Và làm sao lễ hội này lại thấm sâu vào đời sống văn hóa người Việt đến vậy?
**Nguồn gốc và ý nghĩa sâu sắc của Tết Trung Thu**
Tết Trung thu từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt. Khi tháng 8 Âm lịch đến, phố phường lại sáng rực ánh đèn lồng, nhắc nhở mọi người về một nét đẹp văn hóa ngàn đời. Nguồn gốc của Tết Trung thu mang nhiều ý nghĩa sâu sắc và gắn bó với cuộc sống của người Việt qua nhiều thế hệ.
**Lịch sử và nguồn gốc Tết Trung Thu**
Theo các nhà khảo cổ học, lễ hội trông trăng đã xuất hiện từ hàng nghìn năm trước. Bằng chứng là trên mặt trống đồng Ngọc Lũ có niên đại khoảng 2.500 năm trước, người ta tìm thấy hình ảnh mô tả những người dân ca múa dưới ánh trăng mùa thu. Tập tục gắn bó với trăng rằm đã ăn sâu vào đời sống cư dân nông nghiệp lúa nước.
Đến thời Lý, Tết Trung thu chính thức được tổ chức tại kinh thành Thăng Long. Văn bia chùa Đọi (năm 1121) ghi lại các hoạt động như đua thuyền, múa rối nước, rước đèn dưới ánh trăng rằm. Sang thời Lê – Trịnh, lễ hội Trung thu càng trở nên lộng lẫy, đặc biệt trong phủ Chúa, phản ánh sự thịnh vượng và đời sống tinh thần phong phú của người dân.
Trong văn hóa dân gian, câu chuyện về chú Cuội ngồi gốc cây đa cũng lí giải nguồn gốc của Tết Trung thu. Câu chuyện kể rằng Cuội tìm thấy cây thuốc thần có thể cải tử hoàn sinh, nhưng do sai sót, cây bay lên trời kéo Cuội theo. Từ đó, hàng năm vào Rằm tháng 8, người dân thường nhìn trăng để tìm hình bóng chú Cuội, tạo nên phong tục “trông trăng phá cỗ” gắn liền với ký ức tuổi thơ ngọt ngào.
Không chỉ tại Việt Nam, Tết Trung thu cũng có nguồn gốc từ Trung Quốc qua những truyền thuyết như chuyện Hậu Nghệ và Hằng Nga, tình yêu của vua Đường Huyền Tông và Dương Quý Phi. Những câu chuyện này đều cho thấy Tết Trung thu gắn liền với tình yêu, đoàn viên và niềm tin vào sự sum vầy.
**Ý nghĩa văn hóa và tinh thần của Tết Trung Thu**
Dù không có tài liệu xác định rõ Trung thu xuất phát từ khi nào, nhưng qua hàng thế kỷ, nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt. Người Việt gọi đây là “Tết Thiếu nhi”, với nhiều hoạt động dành cho trẻ em như rước đèn, phá cỗ, múa lân. Đây cũng là cách các em gìn giữ ký ức tuổi thơ và truyền thống văn hóa.
Với người lớn, Trung thu là dịp đoàn viên, gặp mặt gia đình, thưởng thức bánh Trung thu bên những tách trà xanh. Bánh Trung thu còn là biểu tượng của lời chúc may mắn và đoàn tụ. Biểu tượng lớn nhất của dịp lễ là vầng trăng tròn, đại diện cho sự đầy đủ, viên mãn và sum vầy gia đình.
Tại nhiều vùng quê, Trung thu thể hiện tính cộng đồng khi người dân bày mâm cỗ chung, cùng nhau tham gia các hoạt động văn hóa. Dịp lễ này cũng gắn liền với cầu mong mùa màng bội thu, thời tiết thuận lợi, thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa con người và thiên nhiên.
Tết Trung thu không chỉ mang niềm vui trẻ thơ với đèn ông sao, trống lân, mà còn chứa đựng ý nghĩa lịch sử và giá trị nhân văn sâu sắc. Đó là ngày để nhớ về cội nguồn văn hóa, để trẻ nhỏ sống trọn vẹn trong niềm vui hồn nhiên, và để mỗi gia đình cảm nhận sự ấm áp của đoàn viên.
