Món ăn này tuy dân dã nhưng chế biến cũng khá công phu với “7749” loại rau, lá khác nhau. Canh bồi là món đặc sản chuyên để đãi khách, nhưng chắc chỉ khách quý lắm gia chủ mới mời!
Món canh bồi, tuy có mặt tại nhiều nơi ở Phú Yên, Kon Tum, hay Bình Phước. Nhưng vẫn giữ một vị trí đặc biệt trong văn hoá của người Chơ Ro ở Đồng Nai và người M ‘Nông tại Kon Tum. Mỗi nơi canh bồi được chế biến với những hương vị đặc trưng khác biệt. Nhưng nhìn chung lại đều mang những hương vị đặc trưng riêng đậm đà bản sắc dân tộc.
Canh bồi của người Chơ Ro
Khám phá ẩm thực luôn là trải nghiệm hấp dẫn, và khi đặt chân đến Đồng Nai. Bạn không thể bỏ lỡ cơ hội trải nghiệm một đặc sản vô cùng độc đáo. Món ăn thú vị vừa là cháo vừa là canh. Món ăn này không chỉ độc lạ bởi sự hoà quyện giữa cháo và canh mà còn cả các nguyên liệu làm nên hương vị của nó. Điểm đặc biệt nhất là nguyên liệu không thể thiếu: “7749” loại lá khác nhau. Từ loại lá dân dã thân quen cho đến những loại lá hiếm có khó tìm. Mỗi một loại lại ẩn chứa những tinh hoa đặc biệt của núi rừng Đồng Nai.
Sự kết hợp ấy tạo thành một hương vị đậm đà, phong phú và một món ăn giàu giá trị bổ dưỡng. Vừa giúp làm ấm bụng lại có tác dụng giải độc cơ thể. Mặc dù việc chuẩn bị và chế biến món ăn này cần một công đoạn tỉ mỉ và “hết hơi” với việc tìm kiếm, phân loại lá. Tuy nhiên kết quả sau cùng sẽ khiến bất kỳ du khách nào cũng phải tấm tắc ngợi khen.
Canh bồi là món ăn cổ truyền không thể thiếu trong các dịp lễ tết của người Chơ Ro. Nguyên liệu để nấu món canh bồi này không thể thiếu được thịt gà, thịt heo, gạo, nấm. Công phu nhất phải nói đến việc tìm mua các loại rau rừng như đọt mây, đọt đỉnh đỉnh, rau ngót, rau tàu bay, . .. Đặc biệt, các loại rau rừng không ở chung một chỗ, phải đến các địa điểm khác nhau để mua.
Phần thịt được sơ chế sạch sẽ, hầm nhừ. Đọt cây đủng đỉnh được cắt khúc, luộc chín với nước, thêm một chút muối ăn để loại bỏ vị chát. Sau đó, thêm với đọt mây xào và các loại nấm.
Canh bồi của người Chơ Ro đặc biệt nhất là giữ được màu xanh tự nhiên của rau rừng. Gạo được ngâm trước cho nở, mang đi giã cùng với các loại rau rừng. Sau đó, thêm nước trộn đều để bột tan. Cho vào nấu cháo để tạo màu đẹp và tạo độ sánh cho canh, cũng bởi vậy mà canh bồi cũng được coi như cháo.
Khi gần chín, cho tiếp cùng với các loại nấm đã giã nhuyễn, nấu lửa nhỏ đến khi chín. Nêm nếm lại cho vừa vặn. Người Chơ Ro cũng thường làm theo muối ăn cùng với canh bồi. Chúng được làm từ ngò gai xắt nhuyễn với tiêu và muối trắng.
Canh bồi là món canh dân dã và quen thuộc với người Chơ Ro. Dù trong đời sống hàng ngày, tiếp đón khách quý hay các dịp trọng đại. Người Chơ Ro cũng không quên nấu một nồi canh bồi nhằm tôn vinh nét văn hoá truyền thống quê hương. Bởi canh bồi cũng được dâng lên thần linh nhằm tạ ơn mùa màng bội thu. Bởi thế đây là món canh đặc trưng trong cuộc sống của con người nơi đây.
Canh bồi của người M ‘Nông
Còn tại Kon Tum. Người M ‘Nông cũng mang đến một phiên bản canh bồi đậm chất núi rừng, thể hiện trên từng thớ thịt rừng thơm phức. Canh bồi không chỉ là một món ăn. Mà còn là cầu nối giữa con người với thiên nhiên mà còn là biểu tượng của lòng nồng hậu, mến khách của con người nơi đây.
Gắn bó với núi rừng, người M ‘Nông còn tận dụng các nguyên liệu từ tự nhiên đặc thù của núi rừng như lá măng, đọt mây, lá nhao cùng các loại rau rừng khác để chế tạo thành món canh bồi. Ngoài ra, các loại rau khác như bầu, rau dền, măng, lá lốt, . .. cũng được sử dụng để chế nấu canh bồi.
Nguyên liệu chính không thể thiếu được của món canh bồi chính là bột gạo và lá nhao. (Lá tươi hoặc lá khô được giã nát với lá cà rẫy và gạo). Tiếp đến là lá mướp non, đọt mây, xương heo. Từ các nguyên liệu chính trên, người M ‘Nông đã biến tấu thêm các nguyên liệu chính khác như canh chua bồi với thịt khô, nấm với cà rẫy, thịt heo khô (thịt trâu, thịt bò khô), mướp (trái mướp, bông mướp, lá mướp non), rau bướm, đọt mây, đọt sắn hoặc bất cứ loại rau mọc dại nào có thể hái để nấu canh bồi. Lá được dùng nấu anh bồi thường là lá bánh tẻ. Được hái lúc tinh mơ, mang về nấu ngay để giữ được độ ngọt.
Máy xay ngày nay không thiếu nhưng để nấu canh bồi ngon, người M ‘Nông vẫn giữ cách giã gạo thủ công. Gạo rẫy mềm và không quá cứng bột mang ngâm nước trước, sau đó phơi ráo, mang giã mịn. Bột được sàng qua nia cho mịn, sau đó giã cùng với lá nhao khô.
Công thức nấu cũng giống với người Chơ Ro. Tuy nhiên, sau khi xương được ninh nhừ. Nhiều người cũng cho thêm mắm cá suối để nấu cùng. Điều này tuỳ sở thích mỗi người.
Canh bồi nấu xong vẫn giữ được màu xanh tự nhiên của rau. Mùi thơm của các loại rau và vị ngọt thanh từ lá nhao. Dù nguyên liệu nấu canh bồi có đa dạng đến mấy mà thiếu lá nhao, lá nhíp thì không còn đậm đà và hương vị nguyên bản của canh bồi. Cũng giống với người Chơ Ro, người M’Nông hay S’tiêng, Bana. Canh bồi là món ăn quen thuộc trong bữa cơm gia đình cũng như các sự kiện đời sống.
