Với sự phát triển nhanh chóng của trạm đổi pin xe điện và công nghệ tiên tiến tại Trung Quốc, nhiều tập đoàn xe điện đang tìm cách thiết lập tiêu chuẩn mới cho ngành xe điện toàn cầu.
Tại một trạm đổi pin của Nio – một startup xe điện nổi tiếng tại Trung Quốc, người lái có thể trải nghiệm công nghệ tiên tiến khi chỉ cần ra lệnh bằng giọng nói, chiếc xe sẽ tự động tiến vào và dừng đúng vị trí. Chỉ trong vài thao tác nhỏ của cánh tay robot, pin đã cạn được tháo ra và thay thế bằng một pin mới đã được sạc đầy. Quá trình này chỉ mất khoảng 3 phút, nhanh hơn so với việc tiếp nhiên liệu truyền thống thông thường.
Nio hiện đang vận hành hơn 3.000 trạm đổi pin trên khắp Trung Quốc, tạo nên sự khác biệt rõ ràng so với các hãng xe khác khi đa số chỉ tập trung vào sạc nhanh. Cuộc cạnh tranh trong ngành công nghệ đổi pin đã gia tăng khi CATL, nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới, cũng tuyên bố kế hoạch xây dựng 1.000 trạm đổi pin cho xe du lịch trong năm nay và dự định mở rộng lên 10.000 trạm vào năm 2028. Mục tiêu này đủ để phục vụ khoảng 1 triệu xe mỗi ngày, biến Trung Quốc trở thành trung tâm của công nghệ đổi pin xe điện.
Không chỉ dừng lại ở các phương tiện gia đình, CATL còn hướng đến việc đầu tư hệ thống đổi pin cho xe tải hạng nặng. Kế hoạch này đang được triển khai cùng với Sinopec – tập đoàn dầu khí quốc doanh nổi tiếng, nhằm tạo ra một mạng lưới phủ khắp 150.000 km tuyến vận tải trọng điểm.
Các chuyên gia nhận định phương pháp đổi pin này tận dụng tối ưu khung giờ ‘thấp điểm – cao điểm’ của giá điện, giảm tải áp lực cho lưới truyền tải, trong khi việc sạc siêu nhanh lại đòi hỏi đầu tư hạ tầng tốn kém hơn. Chính vì vậy, công nghệ đổi pin và sạc nhanh có thể đồng hành, bổ trợ lẫn nhau thay vì triệt tiêu lẫn nhau.
Bên cạnh đó, chính phủ Trung Quốc cũng đề ra mục tiêu đến năm 2027 sẽ có thêm 100.000 trạm sạc nhanh trên cả nước. Nhiều địa phương như Thượng Hải đã đưa ra các chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp về đổi pin, với mức trợ cấp lên đến 40% chi phí đầu tư cho mỗi trạm.
Công nghệ đổi pin này còn được xem là giải pháp hoàn hảo nhờ vào việc người dân tại các đô thị lớn không có chỗ sạc cá nhân. Người dùng không cần sở hữu pin xe, từ đó giảm đáng kể chi phí mua xe. Bên cạnh đó, CATL còn hợp tác với các công ty cho thuê xe như CAR và CMB Leasing để triển khai 100.000 xe điện dùng pin hoán đổi, hướng tới phổ biến mô hình này đến nhóm khách hàng thuê dịch vụ.
Dẫu vậy, một số lãnh đạo trong ngành, chẳng hạn CEO của Xpeng, ông Hà Hiểu Bằng, lại tỏ ra thận trọng khi cho rằng phát triển công nghệ pin tiên tiến quan trọng hơn so với việc triển khai công nghệ đổi pin. Thách thức lớn đang đặt ra chính là vấn đề về tính tương thích. Các hãng xe liệu có sẵn sàng chấp nhận chuẩn pin chung hay sẽ tự phát triển hệ thống riêng của mình.
Chi phí xây dựng trạm đổi pin hiện này không hề nhỏ, đòi hỏi một nguồn vốn khổng lồ và sự hậu thuẫn từ nhà nước mới có thể triển khai rộng rãi.
Tuy vậy, với đà phát triển hiện tại, các chuyên gia nhận định Trung Quốc đang tiến rất nhanh để biến đổi pin thành tiêu chuẩn mới trong ngành công nghiệp xe điện, giống như mạng lưới xăng dầu trước đây. Ngân hàng HSBC đánh giá, nếu đạt quy mô 30.000 trạm như mục tiêu lâu dài, CATL sẽ trở thành ‘ông chủ xăng dầu kiểu mới’ trong kỷ nguyên xe điện.
Doanh số xe điện tại thị trường Trung Quốc dự báo sẽ vượt qua các xe chạy xăng ngay trong năm nay. Việc đầu tư đồng bộ cả hai hướng – đổi pin và sạc nhanh – cho thấy tầm nhìn xa của Trung Quốc: không chỉ muốn dẫn đầu thị trường nội địa mà còn định hình tiêu chuẩn hạ tầng xe điện trên toàn cầu.
